Chính quyền Tổng thống Trump hôm thứ 5 (12/11) đã đưa ra lệnh hành pháp cấm Mỹ đầu tư vào các công ty Trung Quốc mà Washington cho rằng thuộc sở hữu hoặc kiểm soát của quân đội Trung Quốc, gia tăng áp lực lên Bắc Kinh sau cuộc bầu cử Mỹ.
Lệnh này có thể ảnh hưởng đến một số công ty lớn nhất của Trung Quốc, bao gồm các công ty viễn thông China Telecom Corp Ltd, China Mobile Ltd và nhà sản xuất thiết bị giám sát Hikvision.
Động thái này được đưa ra nhằm ngăn chặn các công ty đầu tư, quỹ hưu trí và những công ty khác của Mỹ mua cổ phần của 31 công ty Trung Quốc đã được Bộ Quốc phòng chỉ định với sự hậu thuẫn của quân đội Trung Quốc hồi đầu năm nay.
Bắt đầu từ ngày 11 tháng 1, lệnh sẽ cấm các nhà đầu tư Hoa Kỳ mua chứng khoán của các công ty đó. Các giao dịch được thực hiện để thoái vốn sở hữu tại các công ty sẽ được phép cho đến ngày 11 tháng 11 năm 2021.
“Trung Quốc đang ngày càng khai thác nguồn vốn của Hoa Kỳ để cung cấp tài nguyên, cho phép phát triển và hiện đại hóa quân đội, tình báo, cùng các bộ máy an ninh khác”, Nhà Trắng công bố.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận.
Cố vấn thương mại của Nhà Trắng Peter Navarro ước tính rằng ít nhất nửa nghìn tỷ đô la vốn hóa thị trường được đại diện bởi các công ty Trung Quốc và các công ty con của họ. Ông nói với các phóng viên trong một cuộc gọi: “Đây là một mệnh lệnh sâu rộng được thiết lập để cắt đứt vốn của Mỹ trước việc quân sự hóa của Trung Quốc.
Động thái này là sáng kiến chính sách lớn đầu tiên của Tổng thống Donald Trump kể từ sau thất bại trong cuộc bầu cử ngày 3 tháng 11 trước đối thủ đảng Dân chủ Joe Biden và cho thấy rằng ông đang tìm cách tận dụng những tháng cuối cùng của chính quyền để đàn áp Trung Quốc.
Biden đã giành đủ các bang trên chiến trường để vượt qua 270 phiếu đại cử tri cần thiết trong Đại cử tri đoàn từng bang để xác định tổng thống tiếp theo, nhưng đảng Cộng hòa của Trump cho đến nay vẫn từ chối nhượng bộ, với lý do tuyên bố gian lận bầu cử.
Hành động hôm thứ 5 có khả năng sẽ đè nặng thêm mối quan hệ vốn đã căng thẳng giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới.
Biden đã không đưa ra một chiến lược chi tiết về Trung Quốc nhưng tất cả các dấu hiệu cho thấy ông sẽ tiếp tục cách tiếp cận cứng rắn với Bắc Kinh, người mà Trump ngày càng trở nên đối đầu trong năm cuối cùng cầm quyền.
Lệnh này lặp lại một dự luật do thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Marco Rubio đệ trình vào tháng trước nhằm ngăn chặn quyền tiếp cận thị trường vốn của Mỹ đối với các công ty Trung Quốc đã bị Washington đưa vào danh sách đen, bao gồm cả những công ty được thêm vào danh sách của Bộ Quốc phòng.
“Hành động hôm nay của chính quyền Trump là một khởi đầu đáng hoan nghênh để bảo vệ thị trường và các nhà đầu tư của chúng tôi,” Rubio cho biết. “Chúng ta không bao giờ có thể đặt lợi ích của Đảng Cộng sản Trung Quốc và Phố Wall lên trên người lao động, bà mẹ Mỹ.”
Nghị sĩ Đảng Cộng hòa Jim Banks đã mô tả lệnh này là “một trong những quyết định chính sách đối ngoại khôn ngoan và quan trọng nhất mà Tổng thống Trump đã đưa ra kể từ khi ông nhậm chức”.
Dự luật và lệnh của Rubio là một phần trong nỗ lực ngày càng tăng của Quốc hội và chính quyền nhằm ngăn cản các công ty Trung Quốc được hưởng sự hậu thuẫn của các nhà đầu tư Mỹ nhưng không tuân thủ các quy tắc của Mỹ mà các đối thủ Mỹ phải đối mặt. Nó cũng cho thấy một sự sẵn sàng mới để chống lại Phố Wall trong cuộc cạnh tranh với Bắc Kinh.
Vào tháng 8, các quan chức Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ và Bộ Tài chính đã thúc giục Trump hủy bỏ các công ty Trung Quốc giao dịch trên các sàn giao dịch của Hoa Kỳ và không đáp ứng các yêu cầu kiểm toán vào tháng 1 năm 2022.
Động thái ngày hôm qua đã nhận được sự đón nhận tích cực trên Phố Wall, nơi cổ phiếu đã giảm trở lại từ mức tăng gần đây.
Chris Zaccarelli, Giám đốc Đầu tư của Liên minh Cố vấn Độc lập cho biết: “Thị trường có lẽ đang lo lắng rằng Tổng thống Trump sẽ gia tăng căng thẳng với Trung Quốc và Iran trong hai tháng cuối cùng của ông trên cương vị tổng thống”.
Tuy nhiên, vẫn chưa rõ các nhà đầu tư sẽ phản ứng như thế nào. Lệnh cấm các giao dịch mà nó định nghĩa là “mua”, vì vậy về mặt kỹ thuật, các nhà đầu tư sẽ có thể nắm giữ các khoản đầu tư hiện tại.
Mặc dù tài liệu không nêu rõ các hình phạt cụ thể đối với các hành vi vi phạm, nhưng nó cho phép Bộ Tài chính có khả năng viện dẫn “mọi quyền hạn” được cấp bởi Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế, cho phép sử dụng các biện pháp trừng phạt cứng rắn.
Các câu hỏi vẫn còn về việc liệu Biden, người được chuẩn bị nhậm chức chỉ chín ngày sau khi lệnh có hiệu lực, sẽ thực thi lệnh đó hay đơn giản là thu hồi lệnh. Phía ông Biden đến giờ vẫn chưa có câu trả lời cho sự việc này.
