Nếu bạn đã tham gia vào thị trường chứng khoán, Forex thì chắc hẳn đã nghe đến “hợp đồng quyền chọn” – một sản phẩm của chứng khoán phái sinh. Hôm nay chúng tôi sẽ giới thiệu đến các bạn lý thuyết hợp đồng quyền chọn cũng như đặc điểm và cách phân loại nó thế nào?
Phụ Lục
Hợp đồng quyền chọn là gì?
Hợp đồng quyền chọn (Option Contract) là một hợp đồng chứng khoán phái sinh cho phép người sở hữu có quyền mua hoặc bán một lượng hàng hóa nhất định với một mức giá đã thỏa thuận vào một thời điểm đã xác định trước đó.
Hàng hóa ở đây có thể là cổ phiếu, chỉ số tài chính, trái phiếu, tiền tệ,… hay hợp đồng tương lai.
Có 2 loại hợp đồng quyền chọn là: quyền chọn mua và quyền chọn bán.
Quyền chọn mua (call option) gồm có 2 phía là người mua quyền chọn mua và người bán quyền chọn mua. Quyền chọn mua trao cho người mua (nắm giữ) quyền được mua tài sản vào một ngày nhất định với một mức giá xác định và người bán có nghĩa vụ phải bán tài sản nếu người mua thực hiện hợp đồng.
Quyền chọn bán (put option) gồm có 2 phía là người mua quyền chọn bán và người bán quyền chọn bán. Quyền chọn bán trao cho người mua (nắm giữ) quyền được bán tài sản nhất định vào một ngày nhất định với một mức giá xác định và người bán có nghĩa vụ phải mua tài sản nếu người mua thực hiện hợp đồng.
Thành phần tạo nên hợp đồng quyền chọn:
- Hàng hóa cơ sở và khối lượng mua/bán
- Bên mua quyền chọn và bên bán quyền chọn
- Ngày đáo hạn hợp đồng
- Giá thực hiện là mức giá đã được 2 bên thỏa thuận và xác định trước đó.
Ví dụ hợp đồng quyền chọn
Vào ngày 01/09/2020 công ty A mua từ công ty B một hợp đồng quyền chọn mua 10.000 bao xi-măng với giá 60,000đ/bao, thời hạn 3 tháng.
Giải thích:
Công ty A là người mua quyền chọn và công ty B là người bán quyền chọn
Tài sản cơ sở là xi-măng
Giá thực hiện là 60,000 VND/bao
Ngày đáo hạn là 01/12/2020.
Theo hợp đồng này, vào ngày đáo hạn, ông A có quyền mua hoặc không mua 10.000 bao xi-măng tùy theo lựa chọn mình nhưng nếu công ty A thực hiện quyền mua thì công ty B có nghĩa vụ phải bán cho công ty A 10.000 bao xi-măng với mức giá 60,000 VND/bao cho dù lúc đó giá xi-măng trên thị trường là bao nhiêu đi nữa.
Đặc điểm hợp đồng quyền chọn
- Những bên tham gia không cần phải ký quỹ trước, người mua phải trả một khoản phí quyền chọn cho người bán
- Người mua có thể thực hiện quyền hoặc không cho đến khi đáo hạn.
- Tài sản trong hợp đồng quyền chọn có thể là bất cứ loại tài sản nào và không cần phải chuẩn hóa điều khoản, số lượng, giá trị tài sản cơ sở.
- Không được niêm yết trên thị trường OTC nên không có tính thanh khoản cao so với các loại khác.
Phân loại hợp đồng quyền chọn
Ngoài phân theo tính chất cơ bản là quyền chọn mua và quyền chọn bán thì hợp đồng quyền chọn còn được phân loại theo một số đặc tính khác.
Theo thời gian thực hiện hợp đồng:
- Quyền chọn kiểu Mỹ (American Option): người nắm giữ quyền thực hiện vào bất kỳ thời điểm nào trước thời điểm đáo hạn.
- Quyền chọn kiểu châu Âu (Europe Option): chỉ cho phép người nắm giữ quyền thực hiện vào ngày đáo hạn hợp đồng
Theo loại tài sản cơ sở:
- Hợp đồng quyền chọn hàng hóa
- Hợp đồng quyền chọn chỉ số cổ phiếu/cổ phiếu/trái phiếu
- Hợp đồng quyền chọn tiền tệ
- Hợp đồng quyền chọn lãi suất
- Hợp đồng quyền chọn hợp đồng tương lai
Một số loại quyền chọn đặc biệt khác:
- Quyền chọn kiểu châu Á (Asian Option): là quyền chọn có kết quả được xác định bằng giá trị trung bình tài sản cơ sở trong thời hạn hợp đồng.
- Quyền chọn nhị phân (Binary Option): là loại quyền chọn mà nếu đến ngày đáo hạn tài sản cơ sở có đủ giá trị thỏa mãn điều kiện đã thỏa thuận trước từ lúc ký kết hợp đồng thì người nắm giữ sẽ nhận được khoản giá trị từ hợp đồng, nếu không thì sẽ không nhận được gì.
- Quyền chọn tiêu chuẩn: hay quyền chọn thông thường là loại quyền chọn mua hoặc quyền chọn bán không có tính chất đặc biệt nào.
Thực trạng hợp đồng quyền chọn ở Việt Nam
Ở Việt Nam, hợp đồng quyền chọn mới được biết đến và sử dụng từ những năm 2000 nhưng nhìn chung cho đến hiện giờ vẫn còn mang tính nhỏ lẻ và chưa phổ biến rộng rãi nhiều. Về pháp lý, chưa có một bộ luật chuẩn quy định nào về các chính sách giao dịch ngoại hối hoặc quyền chọn ngoại tệ, chỉ có những văn bản pháp lý tức thời nhằm để giải quyết những vấn đề giao dịch ngắn hạn.
Đối với quyền chọn ngoại tệ, một số ngân hàng đã được cấp phép thí điểm nhưng doanh số thu về không đáng kể so với các hoạt động giao dịch thông thường.
Các công cụ quyền chọn ở Việt Nam vẫn chưa được đón nhận nồng nhiệt và sử dụng rộng rãi nhưng trong tương lai khi đồng Việt Nam có cơ hội tiếp cận thị trường tài chính thế giới thì nghiệp vụ này cũng sẽ được mở rộng hơn.
Giao dịch hợp đồng quyền chọn trên thị trường Forex
Bạn vẫn có cơ hội sử dụng công cụ hợp đồng quyền chọn tại Việt Nam thông qua thị trường Forex và quyền chọn nhị phân.
Ngoài các nhà môi giới ngoại hối thì hiện cũng xuất hiện nhiều sàn nhị phân (BO) trên thị trường. Quan trọng hơn hết, nhà đầu tư cần trang bị cho mình đủ kiến thức về hình thức đầu tư này và chọn được sàn giao dịch nhị phân uy tín.
Một số sàn Forex đã hỗ trợ cho khách hàng công cụ hợp đồng quyền chọn cho một số loại sản phẩm giao dịch. Nó được xem như là công cụ đảm bảo vị thế trên thị trường nên cũng bắt đầu phát triển rộng rãi.
Mong bài viết này đã cung cấp đủ kiến thức cần thiết cho bạn về hợp đồng quyền chọn. Chúc các bạn có một ngày giao dịch hiệu quả.
