Phụ Lục
Dải Bollinger là gì?
Dải bollinger là một trong số các chỉ số hữu ích nhất từng được phát minh nhờ kết hợp được cả xu hướng và thước đo độ biến động. Dải bollingder được John Bollinger đưa ra lần đầu vào những năm 1980 và sau đó được trình bày trong cuốn sách của ông về chủ đề này vào năm 2001.
Chỉ số này có có cách tính toán khá đơn giản. Bắt đầu bằng một đường trung bình động 20 ngày, sau đó dung phần mềm để tính toán độ lệch chuẩn của 20 ngày đó rồi nhân đôi lên. Tiếp theo, hãy cộng con số này vào đường trung bình động 20 ngày ban đầu để có được Dải trên hoặc trừ đi để có được Dải dưới. Hai dải này cùng nhau tạo nên ngưỡng giới hạn tối đa mà giá có thể đạt được.
Không nhất thiết phải hiểu phương pháp một cách chính xác để tính độ lệch chuẩn, bởi lẽ đã có các phần mềm giúp thực hiện công việc này rồi. Tuy nhiên, bạn vẫn phải hiểu được rằng độ lệch chuẩn là một thước đo độ biến thiên từ một điểm trung tâm (trong trường hợp này thì điểm trung tâm sẽ là đường trung bình động 20 ngày). Độ lệch chuẩn chiếm tỷ lệ rất cao (khoảng 68%) về sự biến động của giá cả từ điểm chuẩn là đường MA 20 ngày. Bằng cách nhân đôi độ lệch chuẩn, các Dải Bollinger chiếm gần như tất cả (khoảng 95%) các mức biến động của biến số so với mốc chuẩn. Bởi vậy, việc giá vượt quá phạm vi các dải này (breakout) là một sự kiện vô cùng hiếm gặp và bất thường về mặt thống kê. Hãy dành sự chú ý cao độ khi xuất hiện sự kiện như vậy. Chắc sẽ có vụ gì đó lớn sắp sửa diễn ra đối với một đồng tiền khi mức giá của đồng đó vượt quá phạm vi của dải Bollinger đấy.
Ý tưởng giao dịch khi sử dụng Dải bollinger
Quan sát Dải Bollinger cho thấy khi mức giá vượt ra khỏi một trong các dải (dải trên hoặc dải dưới) có nghĩa là đang có một cơ hội giao dịch lý tưởng. Chúng ta hy vọng giá sẽ tiếp tục diễn biến theo hướng cũ sau khi vượt quá dải Bollinger. Tuy nhiên, trong thị trường Forex thì hiện tượng này rất hiếm khi xảy ra. Ví dụ, sau khoảng hai đến năm kỳ tiếp tục nằm phía trên Dải trên, gần như mức giá sẽ lại đảo chiều và quay về hướng đường trung bình động (hoặc đôi khi thì giá sẽ biến động từ phía đầu dải biên trên cho tới tận đầu dải biên dưới). Chính vì vậy, bạn nên coi việc mức giá vượt quá dải Bollingder trên là một chỉ báo đảo chiều và nên nghĩ đến việc dừng mua vào, đồng thời có lẽ nên bán ra.
Một hướng suy luận khác đó là khi mức giá vượt quá mức gốc (trong trường hợp này là đường trung bình động 20 ngày) cho tới trước khi chạm đến dải B trên thì giao dịch bạn đang thực hiện vẫn khá an toàn. Sau đó, bạn nên tính đến việc giá sẽ đảo chiều, bởi lẽ dù sao thì hiện tượng giá tiếp tục đà tăng sau khi đã vượt quá dải B trên là một sự kiện bất thường rất hiếm xảy ra. Dải Bollinger trên được dùng như một hình thức mức kháng cự (resistance), còn dải Bollinger dưới sẽ đóng vai trò mức hỗ trợ (support).
Có một hướng nhìn nhận khác về dải Bollinger trên, theo đó dải này biểu thị mức ngưỡng mà khi vượt quá thì tức là đồng tiền đó đang được mua quá mức. Tương tư, dải Bollinger phía dưới sẽ là ngưỡng bán quá mức. Không đồng thuận với cách diễn ra này, hay nói đúng hơn thì chúng tôi không đồng ý với cách dùng từ “mua quá mức” và “bán quá mức” theo cách kể trên.
Lý do chúng tôi đưa ra nhận định này thứ nhất là vì hiện vẫn có các chỉ báo tốt hơn nhiều để xác định tình trạng mua-bán quá mức (chẳng hạn như dùng chỉ báo sức mạnh tương đối RSI hoặc stochastic oscillator – đây là các chỉ báo sử dụng mối quan hệ giữa các thành phần của thanh nến) để đánh giá tâm lý các nhà giao dịch đối với mức giá hiện hành. Nguyên nhân thứ hai đó là đường trung bình động 20 ngày là một chỉ báo có độ trễ và bị giới hạn trong 20 ngày.
Các dải Bollinger có tính chất dễ điều chỉnh nhờ bản chất của dải và không cung cấp điểm neo hoặc quan điểm lịch sử. Nguyên do cuối cùng cần kể tới đó là bạn có thể có một chuỗi khoảng 40 ngày hoặc hơn của một biến động giá đơn hướng. Việc này có xu hướng đối lập với các Dải, bởi theo định nghĩa thì chúng ta cho rằng giá sẽ theo xu hướng quay về mốc trung tâm, tuy nhiên các Dải Bollinger lại không cho biết sự kiện này sẽ diễn ra vào lúc nào và tại đâu. Trong khi đó, các chỉ báo khác lại có khả năng cung cấp các thông tin về thời điểm, vị trí mà mức giá sẽ quay hướng về đường trung tâm.
Hãy cùng quan sát biểu đồ giá đồng Đô la Úc có Dải Bollinger. Các lần giá vượt giá các dải Bollinger đã được chúng tôi khoanh tròn lại. Và hãy chú ý đến việc các đợt vượt rào này không duy trì được quá 5 ngày (thường là chỉ trong một đến hai ngày). Sau khi đã vượt quá dải Bollinger thì mức giá sẽ đảo chiều và hướng về phía dải còn lại.
Thành phần biến động
Khi khoảng cách hai dải Bollinger trên và dưới nằm khá gần nhau, rõ ràng là mức giá lúc này không có nhiều biến động so với mức gốc (đường trung bình động 20 ngày). Để phục vụ quá trình phân tích dải Bollinger, chúng ta hãy coi đường trung bình động 20 ngày là chuẩn. Dải Bollinger nào có độ rộng càng hẹp thì tức là mức giá càng ít biến động so với mức mốc chuẩn. Khi Dải Bollinger bắt đầu thắt chặt lại (gọi là nút thắt cổ chai), tức là các nhà giao dịch đang không chắc chắn về cặp tiền tệ đang được giao dịch. Các nút thắt trên dải sẽ gần như luôn diễn ra trước khi có đợt giá vượt quá ngưỡng Bollinger. Tuy nhiên, bạn sẽ không thể biết được giá sẽ cao quá hay thấp quá mức ngưỡng nếu chỉ nhìn vào Dải Bollinger. Bạn sẽ cần phải sử dụng tới các chỉ báo khác nếu muốn xác định thông tin này. Tuy nhiên thì bạn cũng đã thu được tín hiệu cảnh báo khi dải Bollinger thắt chặt lại, đã đến lúc chỉnh lại các giao dịch của bạn và không đổ thêm tiền đầu tư hay tiếp tục đánh cược nữa.
Biểu đồ dưới đây thể hiện Dải Bollinger của cặp AUD/USD với ba nút thắt trên dải – và sau mỗi nút thắt thì mức giá sẽ đổi chiều.
Khi dải Bollinger có độ rộng tương đối lớn có nghĩa là mức giá có biến động mạnh so với mức gốc. Nếu bạn có bằng chứng đáng tin cậy về chiều hướng tăng hay giảm thì việc mức biến động mạnh này sẽ không quá đáng lo ngại, bởi lẽ thường thì giá sẽ tiếp tục diễn biến theo xu hướng cũ cho tới khi có sự kiện đột xuất làm giá đảo chiều.
Tuy nhiên, các nhà giao dịch lại có quan điểm rất khác nhau về chiều hướng của giá nếu dải Bollinger rộng nhưng lại không có xư hướng rõ ràng mà chỉ có các chuỗi giá nhấp nhô tăng vọt. Bạn có thể thấy có đỉnh tăng đột biến tại mức hơn 100 điểm ngay sau khi xuất hiện điểm đáy có vài ngày trước.
Biểu đồ tiếp theo mô tả đồng Euro trên từng giờ. Bạn sẽ thấy dải Bollinger từ đang hẹp được mở rộng ra thành một dải rộng chạm tới một điểm đỉnh và ngay sau đó lại chạm đáy. Tuy nhiên sẽ rất khó để nói rằng đồng Euro trên đồ thị đang diễn biến theo xu hướng nào.
Kết hợp với các chỉ số khác
Dải Bollinger có thể được sử dụng như một dạng hỗ trợ và kháng cự, tức là có vai trò chỉ dẫn phương hướng. Đồng thời thì Dải Boliinger cũng được dùng như một thước đo độ biến động, có thể hữu ích khi quyết định kích thước giao dịch cũng như các điểm dừng và mục tiêu. Tuy nhiên, chỉ báo này được xây dựng trên một đường trung bình động 20 ngày có giới hạn (chủ yếu là về xu hướng hướng về đường trung tâm) mà thị trường Forex thì lại rất có thể có trend mạnh khiến giá không có xu hướng quay về đường trung tâm trong một thời gian dài. Thêm vào đó, điểm mạnh dễ thích nghi với các điều kiện thay đổi của Dải Bollinger cũng đồng thời là điểm trừ của chỉ báo này. Bạn sẽ không nhìn nhận được về các hướng đi gần nhất, chẳng hạn như không biết được mức đỉnh và đáy lớn nhất, hay momentum của hướng đi hiện tại. Dải Bollinger thường được sử dùng kèm theo với chỉ báo momentum MACD và đường parabolic SAR có yếu tố momentum rất mạnh.
Mẹo: Tùy thuộc vào khung thời gian bạn đang giao dịch, hãy nghiên cứu xem sau khi vượt ngưỡng dải Bollinger thì mức giá tiếp tục duy trì xu hướng cũ trong bao nhiều kỳ. Trên biểu đồ Forex hàng ngày, chúng ta hiếm khi thấy hiện tượng trên duy trì được quá 5 ngày. Tuy nhiên, trên biểu đồ hàng giờ hoặc 4 giờ thì xu hướng của giá có thể duy trì lâu hơn, và đây chính là cơ hội dành cho bạn.
